Anasayfa / FATF / Denetim Sistemi
Denetim Sistemi

FATF, yukarıda sayılan fonksiyonlarını gerçekleştirmek için özetle;
40 Tavsiyesi ile uyumluluk kapsamında ülkeleri “karşılıklı değerlendirme” yoluyla incelemekte ve takip süreçleriyle gözetim altında bulundurmaktadır. Anılan 40 tavsiye, 1996, 2001, 2003 ve son olarak 2012 yılında güncellenerek bugünkü halini almıştır.

 
FATF Tavsiyeleri
(Bkz. İngilizce - Türkçe Özet )
1. Risklerin Değerlendirilmesi ve Risk Bazlı Yaklaşımın Uygulanması 2. Ulusal İşbirliği ve Koordinasyon
3. Aklama Suçu 4. Müsadere ve Geçici Tedbirler
5. Terörizmin Finansmanı Suçu 6. Terörün ve Terörizmin Finansmanıyla İlgili Olarak Hedeflenen Finansal Yaptırımlar
7. Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanına İlişkin Hedeflenen Finansal Yaptırımlar 8. Kar Amacı Gütmeyen Kuruluşlar
9. Finansal Kuruluşlara İlişkin Gizlilik Yasaları 10. Müşterinin Tanınması
11. Kayıt Tutma 12. Siyasi Nüfuz Sahibi Kişiler
13. Muhabir Bankacılık 14. Para veya Değer Transferi Hizmetleri
15. Yeni Teknolojiler 16. Elektronik Transferler
17. Üçüncü Taraflara Güven 18. İç Kontroller ve Yurt Dışı Şube ve Bağlı Kuruluşlar
19. Yüksek Riskli Ülkeler 20. Şüpheli İşlem Bildirimi
21. Bilgi Sızdırma ve Gizlilik 22. Finansal Olmayan Belirli İş ve Meslek Grupları (FOBİM): Müşterinin Tanınması
23. FOBİM: Diğer Tedbirler 24. Tüzel Kişilerde Şeffaflık ve Gerçek Faydalanıcılık
25. Yasal Oluşumlarda Şeffaflık ve Gerçek Faydalanıcılık 26. Finansal Kuruluşların Düzenlenmesi ve Denetlenmesi
27. Denetleyicilerin Yetkileri 28. FOBİM’in Düzenlenmesi ve Denetlenmesi
29. Mali İstihbarat Birimleri 30. Yasa Uygulama ve Soruşturma Makamlarının Sorumlulukları
31.Yasa Uygulama ve Soruşturma Makamlarının Yetkileri 32. Nakit Kuryeler
33. İstatistikler 34. Rehberlik ve Geribildirim
35.Yaptırımlar 36. Uluslararası Araçlar
37. Karşılıklı Adli Yardımlaşma 38. Karşılıklı Adli Yardımlaşma: Dondurma ve Müsadere
39. Suçluların İadesi 40. Diğer İşbirliği Şekilleri
 
 

Ülkelerin değerlendirilmesi, FATF Tavsiyelerinin denetim usulünü düzenleyen FATF Metodolojisi isimli belgede detayları belirtildiği üzere, teknik uyum ve etkililik bileşenlerinden oluşmaktadır.
 

FATF tarafından ülkelerin denetimi, Karşılıklı Değerlendirme olarak adlandırılan süreç ile yerine getirilmektedir. Karşılıklı Değerlendirme, en basit anlatımla, farklı ülkelerin FATF Sekreteryasına teklif ettikleri değerlendirmeciler arasından Sekretarya aracılığı ile belirlenenler tarafından yerine getirilmektedir. 
 

Karşılıklı değerlendirme, teknik uyum ve etkililik bileşenleri olmak üzere iki ana unsurdan oluşmakta ve her iki yönden aynı anda denetim gerçekleştirilmektedir. 
 

“Teknik uyum” değerlendirmesinde ülkelerin kurumsal ve yasal altyapısının FATF’in 40 tavsiyesi ile uyum ölçüsü; “Etkililik uyumu”nda ise, FATF tavsiyelerinin operasyonel açıdan hangi düzeyde uygulandığı ölçülmektedir.
Değerlendirme metodunu bir örnek ile izâh etmek gerekirse; teknik uyum değerlendirmesinde, değerlendirilen ülkede yürürlükteki terörizmin finansmanı suçunun unsurlarının FATF standartları ile uyumu kontrol edilirken; etkililik değerlendirmesinde anılan suç ile mücadelede etkin soruşturma/kovuşturmaların yapılıp yapılmadığı, elkoyma, müsadere ve benzeri adlî araçlarla suç gelirlerinin takip edilip edilmediği, bu konuda yabancı ülkelerle etkin bir adli işbirliği yapılıp yapılmadığı vb. hususlar denetlenmektedir. Bu noktada belirtmek gerekir ki, FATF, denetimleri kapsamında sadece terörizmin finansmanı suçunu değil, aklama suçu ve kitle imha silahlarının yayılmasının finansmanı konularında da getirdiği standartlar ile ülkelerin uyumunu değerlendirmektedir.
 

Mevzuatların teknik uyum çerçevesinde denetime ilişkin önemli bir husus, heyetin değerlendirilen ülkeye yerinde ziyareti (on-site visit) gerçekleştirdiği tarihin son günü itibariyle yürürlükte bulunan hukuk kurallarının nazara alınmasıdır. Dolayısıyla bu tarihten sonra yapılan yasal değişiklikler değerlendirme sürecinde dikkate alınmamaktadır. 
“Teknik uyum” değerlendirmesinde, ilgili ülkenin FATF’in 40 Tavsiyesi ile yasal ve kurumsal uyum derecesi ölçülmektedir. Bu ölçüm dört basamaklı puanlama ile yapılmaktadır:
 
 
Teknik Uyum Derecelendirmeleri
Compliant-C Uyumlu Hiçbir eksiklik yok.
Largely Compliant-LC Büyük ölçüde uyumlu Sadece küçük eksiklikler var.
Partly Compliant-PC Kısmen uyumlu Orta derecede eksiklikler var.
Not Compliant-NC Uyumsuz Büyük eksiklikler var.
 
 
“Etkililik Uyumu” değerlendirmesinde ise, FATF Metodolojisi belgesindeki 11 etkililik kriteri bağlamında, FATF tavsiyelerinin operasyonel açıdan hangi düzeyde uygulandığı ölçülmektedir.
 Bahsedilen 11 etkililik kriteri aşağıda gösterilmiştir:  
 
 
Etkililik Kriterleri
1-Risk, Politika ve Koordinasyon 2-Uluslararası İşbirliği
3-Denetim 4-Önleyici Tedbirler
5-Tüzel Kişi ve Oluşumlar 6-Finansal İstihbarat
7-Aklama Suçu Soruşturma ve Kovuşturmaları 8-Müsadere
9-TF (Terörizmin Finansmanı) Suçu Soruşturma ve Kovuşturmaları 10-Önleyici Tedbirler & Finansal Yaptırımlar
11-PF (Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanı) Finansal Yaptırımlar
 
 
“Etkililik Uyumu” kapsamında ülkelerin değerlendirilmesi dört basamaklı puanlama ile yapılmaktadır:
 
 
Etkililik Derecelendirmeleri
Yüksek etkililik seviyesi (HIGH): Etkililik kapsamında sonuca çok büyük ölçüde ulaşılmıştır. Küçük ölçekte iyileştirmeye ihtiyaç vardır.
Tatmin edici etkililik seviyesi (SUBSTANTIAL): Etkililik kapsamında sonuca büyük ölçüde ulaşılmıştır. Orta ölçekte iyileştirmeye ihtiyaç vardır.
Orta dereceli etkililik seviyesi (MODERATE) : Etkililik kapsamında sonuca bir ölçüde ulaşılmıştır. Önemli ölçekte iyileştirmeye ihtiyaç vardır.
Düşük etkililik seviyesi (LOW): Etkililik kapsamında sonuca ulaşılmamış ya da önemsiz ölçüde ulaşılmıştır. Temelden iyileştirmeye ihtiyaç vardır.
 
 
FATF, yüksek riskli, işbirliği yapmayan ve stratejik eksiklikleri bulunan ülkeleri belirleyip bu ülkelere karşı tedbirler (kamuoyu açıklaması, değerlendirilen ülke ilgili Bakanlarına mektup yazma, üyeliğin askıya alınması veya sonlandırılması vs.) alıp alınan tedbirleri koordine etmektedir. 
 

FATF Tavsiyeleri İngilizce