Yurt dışında bulunan şüpheli, sanık ve hükümlülerin Türkiye’ye iadeleri ile yabancı devlet adlî mercilerinin aynı mahiyetteki taleplerinin yerine getirilmesi, 6706 sayılı Cezai Konularda Uluslararası Adlî İş Birliği Kanunu, ilgili devletlerle aramızda yürürlükte bulunan ikili veya çok taraflı milletlerarası andlaşmalar ya da bunların bulunmaması halinde, uluslararası teamül hukuku ve mütekabiliyet ilkesi kapsamında yürütülmektedir.
I- Ulusal Hukukî Dayanaklar
a- Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (Madde 38 f. son) “Vatandaş, suç sebebiyle yabancı bir ülkeye geri verilemez.”
b- 6706 sayılı Cezaî Konularda Uluslararası Adlî İş Birliği Kanunu
Suçluların iadesi kurumu, 5 Mayıs 2016 tarihinde yürürlüğe giren 6706 sayılı Cezaî Konularda Adlî İş Birliği Kanunu’nun üçüncü bölümünde düzenleme bulmuştur. 6706 sayılı Kanunda, suçlu iadesi genel olarak “Türkiye’den yabancı devlete iade” ve “Türkiye’nin iade talepleri ve şartları” olmak üzere iki alt başlık altında ele alınmıştır. 6706 sayılı Kanun’un 10 ilâ 21 inci maddeleri arasında, “Türkiye’den yabancı devlete iade” başlığı altında, yabancı devletlerden gelen iade talepleri üzerine izlenecek usul ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir. “Türkiye’nin iade talepleri ve şartları” ise tek madde halinde 6706 sayılı Kanun’un 22 nci maddesinde düzenleme bulmuştur.
c- Bakanlığımızın 20.11.2024 Tarihli ve 184 Sayılı “Suçluların İadesi Konusunda Adlî Mercilerimizce Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar” Konulu Genelgesi
Suçlu iadesi işlemlerinin temel prensipleri Bakanlığımızın 20/11/2024 tarihli ve 184 sayılı “ Suçluların İadesi Konusunda Adlî Mercilerimizce Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar ”konulu Genelgesinde gösterilmiştir.
II- Uluslararası Hukukî Dayanaklar
a- Suçluların İadesine Dair Avrupa Sözleşmesi (SİDAS) ve Ek Protokoller (1, 2, 3 ve 4 Nolu Protokol)
Türkiye, Suçluların İadesine Dair Avrupa Sözleşmesine (SİDAS) ve SİDAS’ın anılan 1, 2, 3 ve 4 Nolu Ek Protokollerine taraftır. SİDAS’a taraf olan ülkeler bakımından iade işlemleri anılan sözleşme hükümleri uyarınca yerine getirilmektedir.
SİDAS ve Ek Protokollerinin metinlerine, ülkeler tarafından konulan çekincelere ve taraf devletlerin listesine aşağıdaki bağlantılardan ulaşılabilir:
Suçluların İadesine Dair Avrupa Sözleşmesi ‘SİDAS’ (Türkçe) (İngilizce )
SİDAS’a Taraf Olan Devletler
SİDAS’a Konulan Çekinceler (Türkçe) (İngilizce)
SİDAS Açıklayıcı Rapor (İngilizce)
SİDAS’a Ek 1 Nolu Protokol (Türkçe) (İngilizce)
SİDAS’a Ek 2 Nolu Protokol (Türkçe) (İngilizce)
SİDAS’a Ek 3 Nolu Protokol (Türkçe) (İngilizce)
SİDAS’a Ek 4 Nolu Protokol (Türkçe) (İngilizce)
b- İadeye Dair Hükümler İçeren Çok Taraflı Milletlerarası Andlaşmalar
Türkiye ayrıca iadeye dair hükümler içeren bazı çok taraflı milletlerarası andlaşmalara taraftır. SİDAS’a taraf olmayan ve ülkemiz ile arasında ikili andlaşma bulunmayan ülkeler açısından, iade talebinin konusunun örnek olarak bir kısmı aşağıda belirtilen antlaşmalar kapsamında olduğunun değerlendirilmesi halinde bu sözleşmelere atıf yapılabilecektir.
BM Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesi
BM Sınıraşan Organize Suçlara Dair Sözleşme
BM Uyuşturucu ve Psikotrop Maddelerin Kaçakçılığına Dair Sözleşme
BM Terörist Bombalamalarının Önlenmesine İlişkin Uluslararası Sözleşme
Terörizmin Önlenmesine Dair Avrupa Sözleşmesi
BM Terörizmin Finansmanının Önlenmesine Dair Sözleşme
c- İkili Andlaşmalar
SİDAS’a taraf olmayan ve aramızda ikili andlaşma olan devletlerle yapılan suçlu iadesi işlemleri ikili andlaşma hükümlerine göre yerine getirilir. Andlaşma metinlerine aşağıdaki bağlantı üzerinde ulaşılabilir.
Ek-2 Liste
d- Uluslararası Teamül Hukuku ve Mütekabiliyet İlkesi
Suçluların iadesi işlemlerine dayanak olarak iade talep edilen ülke ile aramızda ikili veya çok taraflı milletlerarası andlaşma bulunmaması durumunda iade talep işlemleri “Uluslararası Teamül Hukuku ve Mütekabiliyet İlkesi” gereğince yerine getirilir.
|
