I- Genel Olarak
Türk vatandaşı olmayan şüpheli, sanık ve hükümlülerin iadesi için yabancı adlî mercilerce düzenlenen iadeye ilişkin evrakının denetimi yapılarak, bu husustaki taleplerin karşılanması sağlanmaktadır.
6706 sayılı Kanun'un “Türkiye’den Yabancı Devlete İade” başlıklı 10 uncu maddesinin birinci fıkrasında, “Yabancı ülkede işlenen bir suç nedeniyle hakkında adlî merciler tarafından ceza soruşturması veya kovuşturması başlatılan ya da mahkûmiyet kararı verilen bir yabancı, talep üzerine, soruşturma veya kovuşturmanın sonuçlandırılabilmesi ya da hükmedilen cezanın infazı amacıyla talep eden devlete iade edilebilir” hükmü yer almaktadır.
II- Geçici Tutuklama
İade amacıyla geçici tutuklama, aranan kişinin kaçmasını önlemek için yakalanıp tutuklanmasından, iade evrakının talep edilen devletin yetkili merciine ulaştırılmasına kadar olan safhadır.
Ülkemizde bulunduğu iddia edilen suçlulara ilişkin olarak kırmızı bülten veya difüzyon mesajları İçişleri Bakanlığı tarafından Bakanlığımıza gönderilir. Bakanlığımızca yapılan inceleme sonucunda kırmızı bülten ile difüzyon mesajında veya talep eden ülke tarafından Bakanlığımıza iletilen geçici tutuklama evrakında belirtilen suçların iadeye elverişli olduğu ve suçun işlendiğine ilişkin kanaat oluşturmaya yetecek derecede delillerin mevcut olduğu görüşüne varılırsa İçişleri Bakanlığına yazı yazılarak şahsın Türkiye’de yakalanması durumunda tutuklanması için adlî mercilere sevk edilmesi istenir.
Şahıs yakalandığında yetkili Cumhuriyet savcılığına sevk edilir. Cumhuriyet savcısı, şahsı geçici tutuklama veya adlî kontrol talebiyle yetkili sulh ceza hâkimliğine sevk edebilir. Sulh ceza hâkimliği ilgili evrak kapsamındaki suç ve delil durumuna bakarak şahsın geçici tutuklanması, adlî kontrol altına alınması veya serbest bırakılması yönünde karar verebilir.
Geçici tutuklama süresi “Suçluların İadesine Dair Avrupa Sözleşmesi”nin (SİDAS) 16’ncı maddesinde düzenlenmiştir. SİDAS’a göre geçici tutuklama süresi en az 18 gün, en fazla 40 gündür.
SİDAS’a taraf olmayan devletlerle ilgili iade taleplerindeki geçici tutuklama süreleri o ülke ile aramızdaki ikili andlaşmalarda düzenlenmiştir.
III- İade Yargılaması
Yabancı devlet adlî mercilerince Bakanlığımıza iletilen iade evrakı değerlendirme yapıldıktan sonra, iadesi talep edilen kişinin bulunduğu yer ağır ceza mahkemesi nezdindeki Cumhuriyet başsavcılığına, kişinin bulunduğu yer belli değilse Ankara ağır ceza mahkemesine iletilmek üzere Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilir.
Adlî mercilerimiz tarafından iade evrakında eksiklik saptanması halinde yabancı adlî mercilerden Bakanlığımız kanalıyla ek bilgi belge talep edilebilir.
İade talepleri yerine getirilirken, 6706 sayılı Kanunda ve diğer kanunlarda özel hüküm bulunmayan hâllerde, 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu hükümleri uygulanır.
İadesi talep edilen kişinin rızaya dayalı iade usulünü kabul etmemesi halinde, yetkili ağır ceza mahkemesi, 6706 sayılı Kanunun 18 inci maddesi ve Türkiye’nin taraf olduğu milletlerarası andlaşma hükümlerine göre iade talebinin kabul edilebilir olup olmadığına duruşma açarak karar verir.
IV- Rızaya Dayalı İade Usulü
İadeye rıza göstermesi hâlinde, iadesi talep edilen kişi, klasik iade usulü uygulanmadan talep eden devlete iade edilebilir. Bu usulün uygulanmasında temel şart, kişinin iadeye rıza göstermesi olup, 6706 sayılı Kanunun 17 nci maddesi uyarınca tespit edilen rızaya dair beyan duruşma tutanağına geçirilir.
Mahkeme, kişinin rızaya dayalı iade usulünü kabul etmesi üzerine 6706 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine göre iade talebinin kabul edilebilir olup olmadığına karar verir. Bu karara karşı itiraz yoluna başvurulabilir. Kararın kesinleşmesi hâlinde iade evrakı Bakanlığımıza gönderilir.
Kişinin iadeye rıza göstermesi halinde kişiye, hususilik kuralının hukuki mahiyeti ve sonuçları anlatılarak bu haktan feragat edip etmediği sorulur. |
