|
AMAÇ ve KAPSAM
Hukuk sisteminin farklı olması nedeniyle Amerika Birleşik Devletleri’ne yapılan suçlu iadesi taleplerinde bir takım farklı nitelikler aranmaktadır. Bu bölümde Türkiye ile ABD arasındaki suçlu iadesi işlemlerinin, diğer devletlerle yapılan uygulamalara göre farklılık arz eden yönlerine yer verilmiştir.
Suçlu iadesi konusundaki temel bilgilere ulaşmak için suçlu iadesi ana sayfası ziyaret edilebilir.
AKDİ DURUM :
ABD, Suçluların İadesine Dair Avrupa Sözleşmesi’ne (SİDAS) taraf olmadığından aramızdaki iade işlemlerinde anılan Sözleşmenin uygulanma imkanı yoktur.
Türkiye ile ABD arasındaki suçlu iadesi işlemlerinde aşağıda linki verilen ikili Antlaşma hükümleri uygulanmaktadır.
'Türkiye Cumhuriyeti İle Amerika Birleşik Devletleri Arasında Suçluların Geri Verilmesi Ve Ceza İşlerinde Karşılıklı Adli Yardım Antlaşması'
İKİLİ ANTLAŞMA’DA YER ALAN BAZI ÖNEMLİ HUSUSLAR :
Suçlu İadesine Konu Olabilecek Suçlar (Madde 2)
Soruşturma veya kovuşturma aşamasında:
Hem Türkiye hem de ABD yasalarına göre, asgari haddi bir yılı aşan süre ile hürriyeti bağlayıcı bir cezayı veya daha ağır bir cezayı gerektiren suçlar iade talebine konu olabilir.
İnfaz aşamasında :
Bakiye cezanın veya infaz edilecek mahkumiyetin süresi en az altı ay olmalıdır.
İştirak halinde işlenen veya teşebbüs aşamasında kalan suçlar:
Yukarıdaki süre şartlarını taşıması şartıyla iştirak halinde işlenen veya teşebbüs aşamasında kalan suçların faillerinin de iadesi istenilebilir.
Diğer şartlar için 2. madde metnine bakınız.
İade Talebini Reddetme Koşulları (Madde 3)
Aşağıdaki durumlarda iade talebi kabul edilemez (1. fıkra)
-Talebe konu suç siyasi nitelikte ise veya siyasi suçlarla irtibatlı ise, (Bir devlet başkanına veya hükümet başkanına veya aileleri üyelerinden birine karşı işlenmiş veya işlenmeye teşebbüs edilmiş bir suç siyasi suç sayılamaz.)
-Talebe konu suç sırf askeri nitelikte bir suç ise,
-Zamanaşımı gerçekleşmişse,
-İadesi istenilen kişi, iade talebine konu olan suçtan ötürü İstenilen Devlet’te yargılanarak kesin ve bağlayıcı bir hükümle beraat etmiş veya mahkum olmuş ise,
-Talebe konu olan suç; İstenilen Taraf’ın ülkesinde işlenmiş olup da yargı yetkisi nedeniyle onun adli makamlarına intikal ettirilmiş veya intikal ettirilecek ise,
-Talebe konu olan suç, Taraflar’dan birinde çıkarılan genel veya özel affa konu olmuş veya olmakta ise,
Aşağıdaki durumlarda iade talebi reddedilebilir (2. fıkra)
Yukarıda sayılan durumlardan farklı olarak burada iade talebi mutlak olarak reddedilmeyip istenilen devlete ret konusunda takdir hakkı tanınmıştır :
-İadesi istenen kişi, aynı suçtan ötürü İstenilen Taraf’ta kovuşturulmakta ise,
-İstenilen Taraf, aynı suçtan ötürü kovuşturmamak veya kovuşturmayı durdurmak kararı almış ise,
-İadesi istenen kişi, aynı suçtan ötürü bir üçüncü Devlet ülkesinde yargılanarak beraat etmiş veya mahkum olmuş ise,
Vatandaşını İade Etmeme Yetkisi (Madde 4)
Sözleşen Taraflar’dan hiçbiri, kendi vatandaşını iade etmek zorunda değildir.
Ancak, ABD’nin yetkili yürütme makamı kendi seçimine göre yerinde gördüğü takdirde, kendi vatandaşının iadesine karar vermeye yetkilidir.
Geçici Tutuklama (Madde 10)
İade talebine ilişkin evrak istenilen tarafın yetkili makamlarına ulaşıncaya kadar, iadesi istenilen kişinin geçici olarak tutuklanması istenilebilir. Bunun için; tutuklama müzekkeresi, talebe konu suçun işlenişine ve delillere ilişkin detaylı bilgiler, istenen kişinin eşkali ve uyruğunu ispatlayacak bilgi ve belgeler istenilen tarafa ulaştırılmalıdır.
Geçici tutuklama süresi azami 60 gündür. Anılan süre içinde iade talepnamesini de içeren kapsamlı iade evrakı, istenilen tarafın yürütme organına (Adalet Bakanlığı) ulaşmazsa şahıs serbest bırakılır. Anılan süre içinde evrak ulaştığında iade konusunda nihai karar verilinceye kadar şahsın tutukluluğunun devamına karar verilebilir. Bu aşamada, istenilen tarafın yasaları uygulanır. Bu nedenle TCK’nın 18. maddesi gereğince sanığın adli kontrol altına alınması da mümkündür.
Eşya Ve Değerlerin Teslimi (Madde 15)
1- İsteyen Taraf’ın istemi üzerine, İstenilen Taraf, kendi yasalarına ve üçüncü tarafların haklarına bağlı olarak, aşağıdaki eşya ve değerlere el koyup bunları teslim edecektir:
- Suçun işlenmesinde kullanılmış veya kanıt olarak gerekli olabilecek eşya;
- Suçun bir sonucu olarak elde edilmiş olup da yakalama veya tutuklama sırasında istenen kişinin zilyetliğinde bulunmuş olan, veya sonradan ortaya çıkarılan eşya ve değerler;
- Suçla ilgili olan eşya ve değerlerden, sonradan elde edilmiş maddeler.
2) 1’nci fıkrada belirtilen eşyanın İsteyen Taraf’a teslimi, mümkünse, geri verilen kişinin teslimi ile aynı zamanda yapılacaktır. 1’nci fıkra uyarınca el konulan eşya ve değerler, geri verme kabul edildiği halde istenen kişinin ölümü veya kaçması nedeniyle yerine getirilemeyecek bile olsa yine de teslim edilecektir.
3) Anılan eşya ve değerler, İstenilen Taraf ülkesinde yapılmak üzere olan kovuşturmalar için geçici olarak alıkonulabilir veya geri verilmesi koşulu ile teslim edilebilir.
4) Ancak, İstenilen Taraf’ın veya bir üçüncü Devlet’in anılan eşya ve değerler ile ilgili hakları saklıdır. Bu hakların var olduğu hallerde, eşya ve değerler, İstenilen Taraf’a masrafsız olarak ve kovuşturmalardan sonra mümkün olan en kısa sürede geri gönderilecektir.
Hususilik Kuralı (Madde 16/1)
Anlaşma’ya uygun olarak iade edilmiş olan kişi, aşağıdaki haller dışında, İstenilen Taraf ülkesinden tesliminden önce işlenmiş olup da iadenin kabul edilmiş olduğu suçtan başka herhangi bir suçtan ötürü kovuşturulamaz, cezalandırılamaz, veya bir cezanın yerine getirilmesi için tutuklanamaz veya kişisel hürriyetinin başka herhangi bir biçimde kısıtlanmasına tabi tutulamaz veya bir üçüncü Devlet’e teslim edilemez:
a) İade edilen kişi, teslim edilmiş olduğu Taraf’ın ülkesini, kesin serbest bırakıldığı tarihten itibaren 60 günlük bir süre içinde terk etmek fırsatına sahip olduğu halde terk etmezse, Bu süre, serbest bırakılan kişinin irade dışı nedenlerle bu Taraf ülkesini terk etmemiş olduğu zamanı içermez,
b) Bu kişi, terk ettikten sonra teslim edildiği Taraf ülkesine kendi isteği ile dönmüş ise, veya
- İstenilen Taraf yargılama, infaz veya üçüncü devlete teslim konusunda muvafakat vermişse.
İade Kararına Konu Olan Suç Dışındaki Bir Suçtan Yargılama/İnfaz İçin Muvafakat Talebi (Madde 16/2)
‘Tesliminden önce işlenmiş olup da iadenin kabul edilmiş olduğu suçtan başka bir suç ile ilgili olarak kovuşturma yapılması veya bir hapis cezasının yerine getirilmesi amacı ile İstenilen Taraf’ın rızası istendiğinde, İsteyen Taraf, işbu Anlaşma’nın 7’nci maddesinde öngörülen usullere uyacak ve rıza istemi ile ilgili olarak geri verilmiş kişi tarafından yapılmış beyanın bir yargıç veya yetkili memur tarafından düzenlenen tutanağını İstenilen Taraf’a sağlayacaktır.’
Bu maddedeki uygulama SİDAS’ın 14. maddesinde yer alan hususilik uygulamasından biraz farklıdır. SİDAS’ın 14. maddesine göre hususilik kuralı kapsamındaki bir suçtan yargılama yapılabilmesi için istenilen devletin yetkili makamlarının buna muvafakat vermesi yeterlidir. Ancak ABD ile aramızdaki Antlaşmanın 16. maddesindeki hususilik uygulamasında İsteyen devlet, istenilen devletten bu konuda talepte bulunurken iade edilen kişinin rızasının olduğu bir tutanağı da bu talebe eklemelidir.
Hususilik uygulaması konusunda daha fazla bilgi edinmek için tıklayınız.
TÜRKİYE’DEN ABD’YE YAPILAN TALEPLERDE SUÇLU İADESİ EVRAKININ HAZIRLANMASI :
Suçlu iadesi talebinde bulunmak için öncelikle aşağıda linkleri verilen örnekler dikkate alınarak ABD adli makamlarına hitaben bir iade talepnamesi hazırlanmalıdır.
ŞÜPHELİLER İçin İade Talepnamesi Örneği (ABD)
SANIKLAR İçin İade Talepnamesi Örneği (ABD)
HÜKÜMLÜLER İçin İade Talepnamesi Örneği (ABD)
İade Talepnamesi Düzenlenirken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Suçun işlenişine ilişkin olgular bölümü :
ABD, Anglo-Sakson hukuk sistemine tabidir. Anılan hukuk sisteminin de etkisiyle ABD adli makamları suçlu iadesi taleplerinin oldukça ayrıntılı ve delillerle desteklenmiş şekilde hazırlanmasını istemektedir.
Bu nedenle ABD’ye yapılan suçlu iadesi taleplerine ilişkin talepnamelerde yer alan ‘Suçun işlenişine ilişkin olgular’ bölümünde suçun işleniş şekli, yer ve zaman belirtilerek detaylı şekilde açıklanmalı, iadesi istenilen kişinin suç oluşturan eylemleri, suç işleme saiki, suç ortaklarıyla veya mağdurla olan ilişkisi, suç işlerken kullandığı vasıtalar gibi hususlara ilişkin açıklamalara talepnamede yer verilmelidir.
Sanıklar için hazırlanan iade talepnamelerinde suça ilişkin olgular iddianameden olduğu gibi kopyalanarak aktarılmamalı, daha sade bir anlatımla yeniden yazılmalıdır. Çünkü iddianamelerdeki olgular (iadesi istenmeyen) birden fazla sanığa ilişkin olabilmekte veya yabancı makamlar tarafından anlaşılması zor şekilde yazılmış olabilmektedir.
Hükümlüler için hazırlanan iade talepnamelerinde iddianamedeki olgulardan çok, gerekçeli kararda mahkeme tarafından sübut bulduğu kabul edilen olgulara yer verilmelidir.
Sözleşmeye atıf :
Talepnamede 'Türkiye Cumhuriyeti İle Amerika Birleşik Devletleri Arasında Suçluların Geri Verilmesi Ve Ceza İşlerinde Karşılıklı Adli Yardım Antlaşması'na atıf yapılmalıdır.
Deliller bölümü :
Suçlu iadesi talepleri ABD yargı organlarınca normal bir ceza yargılaması şeklinde ele alınmakta, iadesi istenilen kişi aleyhindeki deliller titizlikle incelenmektedir. Bu nedenle de iade dosyasında, iadesi istenilen kişi hakkındaki iddiaların ispatına yarayacak delillere yeterli derecede yer verilmelidir. Dosyada yer alan delillerin yetersiz olması veya suçlu ya da müdafii tarafından çürütülmesi durumunda iade talebi reddedilmektedir.
İadesi istenilen kişi aleyhindeki deliller talepnamenin deliller bölümünde temel hatlarıyla belirtilmeli ve söz konusu delilin onaylı sureti talepnameye eklenmelidir.
Mesela bir tanık beyanı suçun ispatı için önemli ise söz konusu tanık beyanının hangi makam tarafından alındığı, tanığın yemin ettirilip ettirilmediği talepnamede açıkça belirtilmelidir.
Örn : Tanık T Cumhuriyet Savcısına verdiği --- tarihli yeminli ifadesinde sanığın maktule ateş ettiğini gördüğünü belirtmiştir.
Eğer dosyada bulunan bir rapor suçun ispatı için önem taşıyorsa talepnamede, raporun içeriğine ana hatlarıyla yer verilmelidir.
Örn : Adli Tıp Kurumu – Dairesinin – tarihli raporunda maktulün vücudundan çıkan mermi çekirdeğinin sanık X’e ait tabancadan çıkmış olduğu belirtilmiştir.(Ek no --)
İade talepnamesinin ekinde aşağıdaki belgeler yer almalıdır :
İddianame (sanıklar ve hükümlülere yönelik talepler için)
Kesinleşme şerhini içeren Mahkeme hükmü (hükümlüler için)
Yakalama emri veya (gıyabî) tutuklama müzekkeresi,
Suça uygulanan veya uygulanacak kanun madde metinleri (dava veya ceza zamanaşımı ile ilgili olanlar dâhil),
Kırmızı bülten (mevcutsa),
Suçun ispatı için hayati öneme sahip deliller (Örn. iadesi istenilen kişi ve ilgili suç hakkında önemli bilgileri veren tanık beyanı, arama sonucunda ele geçen patlayıcıların resimleri vb.)
İadesi istenilen kişinin parmak izi formu,
Anılan kişiyi teşhise elverişli fotoğraf (mümkünse renkli ve büyük ebatta)
Nüfus cüzdanı / pasaport fotokopisi, (bunlar yoksa nüfus kaydı)
İmza, mühür, aslına uygunluk şerhi :
Talepnameler Hâkim veya Cumhuriyet savcısı tarafından ad, soyad ve ünvan yazılmak suretiyle imzalanıp mühürlenmelidir.
Talepnameye eklenen evrakın ise (kırmızı bülten formu, parmak izi formu vb.) Hakim veya C.Savcısı tarafından imzalanması zorunlu olmayıp görevli memur tarafından aslına uygun olduğuna dair şerh verilip mühürlenip imzalanması yeterlidir.
Tercüme evrakında sadece tercümanın imzasının ve kaşesinin bulunması yeterli olup ayrıca adli makamlarca imzalanıp mühürlenmesine gerek yoktur.
Diğer devletler için hazırlanan iade evrakından farklı olarak ABD adli makamlarına gönderilecek iade evrakının ayrıca ABD’nin Ankara Büyükelçiliği tarafından da tasdik edilmesi gerekmektedir. Bu işlem, evrakın gönderilme aşamasında Bakanlığımız ve Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla yerine getirilmektedir.
Suçlu iadesi talepnamesi hazırlanması konusunda daha fazla bilgi için suçlu iadesi ana sayfası ziyaret edilebilir.
|
