Hükümlü nakli; hükümlünün, mahkûmiyet kararının verildiği devlette(hüküm devleti) çekmekte olduğu hürriyeti bağlayıcı cezasının tamamının veya bakiye kısmının, diğer bir devlette(yerine getiren devlet) infazı için her iki devletin anlaşması ve hükümlünün rızası çerçevesinde o devlete gönderilmesidir. Hükümlülerin Nakline Dair Avrupa Sözleşmesi, Türkiye yönünden 1988 yılında yürürlüğe girmiştir. Ülkemiz tarafından Sözleşmeye üç çekince bildirilmiştir. Sözkonusu çekinceler; tüm yazışmaların diplomatik kanaldan yapılması, nakle esas tüm yazışma evrakının Türkçe tercümeleri ile birlikte iletilmesi ve nakil masraflarının mevzuatımıza uygun olarak infaz devleti veya her iki tarafın anlaşması halinde hüküm devleti tarafından ödenebilmesidir.

Hükümlülerin nakline dair işlemlerin hukuki dayanağını; Hükümlülerin Nakline Dair Avrupa Sözleşmesi, ikili sözleşmeler ve 3002 sayılı ‘Türk Vatandaşları Hakkında Yabancı Ülke Mahkemelerinden ve Yabancılar Hakkında Türk Mahkemelerinden Verilen Ceza Mahkûmiyetlerinin İnfazına Dair Kanun’ ile Bakanlığımızın ilgili genelgesi oluşturur.

YURTDIŞINDAN ÜLKEMİZE HÜKÜMLÜ NAKLİ SÜRECİ

1) Nakil talebi: Nakil süreci; hükümlü, hükümlü vekili, hükümlü yakını ya da hüküm devletinin talebi ile başlamaktadır.

2) Bilgi ve Belgelerin Temin Edilmesi: Sözleşmenin 6. maddesinin 2 inci bendine göre hüküm devletinin Türkçe tercümeleri ile birlikte temin etmek zorunda olduğu bilgi ve belgeler şunlardır;

- Hükümlü rızasını gösterir belge,
- Kesinleşmiş karar,
- İnfaz başlangıç tarihi, tutuklu kalınan süreler, bihakkın ve meşruten tahliye tarihlerini belirtir infaz bilgileri,
- Mahkumiyete esas ilamda atıf yapılan kanun madde metinleri,
- Kimlik ve adres bilgileri,
- Sağlık durumuna ilişkin belge.

Sözleşmenin 6.maddenin 1 inci bendine göre yerine getiren devletin temin etmek zorunda olduğu bilgi ve belgeler ise aşağıda sayılmıştır:

- Hükümlünün, kendi vatandaşı olduğuna dair belge,
- Mahkûmiyete esas olan eylemin, kendi iç hukukuna göre suç teşkil ettiğini gösterir kanun madde metni,

3) Talebin İncelenmesi: Nakil şartlarının gerçekleşip gerçekleşmediği, gerekli bilgi ve belgeler temin edildikten sonra merkezi makam olan Adalet Bakanlığı'nca tespit edilmektedir. İncelemede arayacak hususlar;

- Hükümlünün yerine getiren devletin uyruğu olması,
- Yargı kararının kesinleşmiş olması,
- Nakil talebinin alındığı tarihte, hükümlünün yerine getirilecek en az altı aylık mahkûmiyetinin bulunması veya  mahkûmiyet süresinin belirsiz olması,
- Hükümlü veya temsilcisinin nakle rıza göstermiş olması,
- Mahkûmiyete esas olan eylemin kendi iç hukukuna göre suç teşkil etmesi,

Olarak sayılabilir.

4- Bakan Oluru: Değerlendirme sonucu olumlu olduğu takdirde, 3002 sayılı yasanın 4 üncü maddesi uyarınca Adalet Bakanından "Olur" alınır.

5- Dönüşüm Kararı: 3002 sayılı yasanın 5 inci maddesi uyarınca, yabancı mahkeme ceza ilamına Türkiye'de uygulanacak müeyyidenin tayin edilmesi konusunda karar vermeye, mahkumiyete esas teşkil eden suçun niteliği ve cezanın miktar ve mahiyetine göre Ankara mahkemeleri yetkilidir. Dönüşüm kararına karşı 15 gün içinde acele itiraz yoluna başvurmak mümkündür.

6- Tevdi ve Tebliğ: Tercümesi yapılan dönüşüm kararı, müddetname, kanun maddeleri ve kimlik bilgileri asılları ve tercümeleri ile birlikte diplomatik kanalla hükümlüye ve hüküm devletine bildirilir. Hükümlünün karara itiraz etmemesi ve hüküm devletinin nakle onay vermesi üzerine Adalet Bakanlığınca işlemler tamamlanır.

7- Nakil İşlemleri: İçişleri Bakanlığı ile koordinasyon halinde belirlenecek seyahat programı uyarınca; naklin gerçekleşeceği tarih, saat ve sair hususlar, ilgili tüm kurumlar ile hükümlüyü teslim alarak infaza başlayacak Başsavcılığa bildirilir.

8- İnfazın Sona Ermesi: İnfaz; dönüşüm kararına göre düzenlenen müddetnamedeki sürelerin tamamlanması ile tamamlanacaktır. Ayrıca, hüküm devleti tarafından Sözleşmenin 14.maddesi uyarınca; 12 inci ve 13 üncü maddelerde düzenlenen af ve yargılamanın yenilenmesi sonucu infazın sona erdirilmesi gerektiğine dair bir bildirim aldığı takdirde infazı sonlandıracaktır. Sözleşmenin 15. maddesi uyarınca, yerine getiren devlet infazın sona erdiğini hüküm devletine bildirecektir.

ÜLKEMİZDEN YURTDIŞINA HÜKÜMLÜ NAKLİ SÜRECİ

Sözleşmenin 4. maddesi uyarınca, ülkemizde, kesinleşmiş bir hürriyeti bağlayıcı ceza nedeniyle mahkum olarak bulunan yabancı uyruklu hükümlülere, cezalarının bakiye kısmını ülkelerinde çekmek üzere nakil talebinde bulunma haklarının olduğu, Ceza İnfaz Kurumunun bağlı bulunduğu Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından hatırlatılmalıdır.

Cumhuriyet Başsavcılığının hazırlayacağı yabancı uyruklu hükümlü nakli dosyasında;

- Hükümlünün nakle muvafakat ettiğine dair belgenin,
- Mahkeme masraflarının ve mahkûmiyet kararında hükmedilen para cezaları ve şahsi hakların ödendiğine dair belgenin,
- Hükümlü hakkında kesinleşme şerhini içeren mahkeme kararının,
- Temyiz incelemesinden geçmiş ise Yargıtay ilâmının,
- Müddetname örneğinin,
- Hükümlünün fotografı, pasaport ve kimlik belgesi örneğinin,
- Hakkında tatbik olunan kanun madde metinlerinin,
- Ceza durumu, müşahede ve sınıflandırma, varsa sağlık raporunun,

Bulunması gerekmektedir.

3002 sayılı yasanın 12 inci maddesi uyarınca, hükümlünün uyruğu bulunduğu ülkeye naklinin gerçekleşebilmesi için Adalet Bakanı onayı ile birlikte ilgili ülkenin nakle muvafakati gereklidir.